Zespół jelita drażliwego (z ang. Irritable Bowel Syndrome – IBS) to przewlekła choroba przewodu pokarmowego. Polega przede wszystkim na powracających bólach brzucha, skurczach czy nadmiarze gazów, które związane są z twardym (zaparcia) lub wodnistym (biegunka) stolcem. Choroba ta jest zaburzeniem czynnościowym, które powoduje, że jelita nie pracują prawidłowo przy jednoczesnym braku wyraźnych objawów choroby lub uszkodzenia ściany jelit. Co ciekawe, pierwszy opis dolegliwości odpowiadających aktualnej definicji tej choroby spisano już w 1830 roku. Na doprecyzowanie i usystematyzowanie tej jednostki chorobowej ludzkość musiała czekać aż do 1962 roku. Ostateczną datą, którą uznaje się za powstanie definicji zespołu jelita drażliwego, jest 1999 rok, to właśnie wtedy na międzynarodowym zjeździe ekspertów ustalono precyzyjną definicję choroby.
Według różnych badań, na schorzenie to cierpi na całym świecie ponad 100 milionów ludzi, z czego największą liczbę potwierdzono w Europie i Ameryce Północnej. Nie jest to choroba, która pojawia się jedynie w krajach wysoko rozwiniętych, także te o słabszym stopniu rozwoju, gorszym stanie gospodarki mają w swoich szeregach osoby chorujące na zespół jelita drażliwego. Należy podkreślić, że jest to jednostka chorobowa zdecydowanie częściej dotykająca kobiety, które stanowią od 70 do 80% wszystkich chorych.
Główne objawy zespołu jelita drażliwego zostały wymienione już wcześniej, warto jednak zastanowić się, skąd wzięła się ta choroba. Do tej pory nie zdiagnozowano głównej przyczyny, która odpowiada za powstanie IBS. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak predyspozycje genetyczne (wystąpienie choroby w rodzinie). Ogromne znaczenie ma także nieodpowiednia dieta, która jest uboga w błonnik, a z drugiej strony bogata w tłuszcze. Zespół jelita drażliwego może pojawić się u osób, które spożywają za dużo alkoholu i kofeiny, a także często nadmiernie się przejadają. Coraz częściej mówi się o wpływie czynników psychologicznych. Czynnikiem pobudzającym chorobą są takie schorzenia jak depresja, silny stres, nerwica, zaburzenia psychiczne.
Leczenie zespołu jelita drażliwego to przede wszystkim złagodzenie objawów choroby, ponieważ najczęściej trudne jest znalezienie czynnika wywołującego to schorzenie i tym samym leczenie przyczynowe. Niezwykle ważny jest dobór odpowiedniej diety, która powinna być bogata w takie produkty jak: owoce, warzywa, płatki owsiane. Złagodzenie objawów może nastąpić także mniejsze spożycie produktów bogatych w węglowodany ulegające fermentacji w układzie pokarmowym, bądź zalegające w nim. Gdy dieta nie przynosi odpowiednich rezultatów, należy zastosować terapię behawioralno-poznawczą. W ostateczności konieczne jest przyjmowane przez chorych leków rozkurczowych, niwelujących wzdęcia czy przeciwbiegunkowych.